Magtymguly Pyragynyň eserlerinde bedew waspy
15-05-23
Çeper söz ussady bolan Magtymguly Pyragy türkmen edebiýatynyň taryhynda täze bir edebi eýýamyň ugryny esaslandyran şahyrdyr. Akyldar şahyr indi iki ýarym asyrdan gowrak wagt bäri edebiýat meýdanynda agyr kerweniň kerwen başysy bolup gelýär. Magtymguly Pyragynyň döredijiliginde her bir milli aýratynlyklarymyz, gymmatlyklarymyz şeýle hem edim-gylym, däp-dessurlarymyz giňden öz beýanyny tapýar. Hut şonuň ýaly-da türkmen bedewiniň waspy hem şahyryň döredijiliginde öz ornuny tapýar.
Bedew türkmen milletiniň milli baýlygydyr, genji-hazynasydyr. Muňa geçmişimiziň jümmüşinden alyp gaýdýan geçmişimiz hem türkmen bedewine goýýan sarpasy hem şaýat bolup durýar. Gadymy Türkmen döwletleriniň ulalmagynda, giňelmeginde we beýgelmeginde türkmen bedewiniň uly orny bardyr. Magtymguly Pyragy türkmen bedewini akylly, parasatly, beýik ahlakly we mert adam ýaly görüp gaty uly sarpa we hormat goýupdyr. Muňa mysal edip “At ýanynda bellidir” goşgysyny getirip bileris:
Eşek özün egsig saýmaz bedewden,
Gymmat etseň, at ýanynda bellidir.
Ýokarda bellenilip geçilişi ýaly şahyr öz goşgularynda aty we eşegi deňeşdirme mysalynda alypdyr. Bu ýerde nadanyň akylly adamdan tapawudynyň eşek we atyň mysalynda getiripdir diýilse, ýalňyş bolmaz diýip pikir etmek bolar. Nadan adam näçe öwünsede ýa-da ony näçe öwseňde öz nadanlygy bilen ol hiç wagt akylly parasatly adam bilen deň bolup bilmejegini şahyr aýdyň görkezipdir. Eger gönümel manyda alanyňda hem goşguda şahyr eşegiň eşek ýerinde, bedew atyň öz mynasyp ornunyň bardygyny, emma eşek özüniň agyr işleri edýänligi üçin hiç haçan bedewden pes saýmaýandygyny nygtajak bolýar. Hakykat-da, bedew atyň gymmaty, onda-da türkmen bedewiniň orny derejesi örän ýokardadyr. Ata-babalarymyzdan gelýän: “Irden turup ataňy gör, ataňdan soň atyňy” ýaly nakyllary bize miras galmagy hem tötänden däldir. Şu nukdaýnazardan bedew atyň bar öýünde rysgalyň, döwletiň bol bolýandygyny şöhratly ata-babalarymyz ösüp gelýän ýaş nesle nygtap-nygtap aýdyp gelýärler.
Bedew diýgeç, hemme bedew deň bolmaz,
Çyn bedewler meýdanynda bellidir.
Goşgynyň bu bentlerinde hem akyldar şahyr akylly bilen akyllynyň, parasatly bilen parasatlynyň, mert bilen merdiň we dana bilen dananyň arasyndada uly tapawut bardygyny we bu tapawut hem başyna iş geleninde belli bolar diýip belläp geçipdir diýsek dogry bolar.
Magtymguly Pyragy beýik şahyr. Çünki, ol eserlerinde Türkmeniň ähli milli gymmatlyklaryny hiç haçan ünsden düşürmändir. Onda-da diňe bir wasp etmek ýa-da tarypyny ýetirmek däl, eýsem döreden eserlerinde, haýsy bir zat bolsun ony düşündirip, adamzadyň maňzyna anyk ýetirmek maksady bilen ylmy nukdaýnazardan teswirini berip geçipdir.
2024-nji ýylda türkmen halkynyň hem-de bütin Gündogaryň beýik akyldary we nusgawy şahyry Magtymguly Pyragynyň mukaddes türkmen topragynda doglanyna 300 ýyl dolýar. Beýik akyldaryň külli adamzadyň altyn hazynasyna giren edebi mirasyny çuňňur öwrenmek, dünýä jemgyýetçiligine giňden wagyz etmek biziň ählimiziň borjumyzdyr.
Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe milli we medeni mirasymyzy, akyldar şahyrymyzy hormatlap arşa galdyran Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli beýik işleri mundan beýläk-de rowaçlyklara beslensin!
Timur POLADOW,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň Ýol gurluşygy fakultetiniň 1-nji ýyl talyby.
Halk maslahaty — milli demokratiýanyň dabaralanmagy
Berkarar döwletimizde milli ýörelgelerimiz üstünlikli ösdürilýär, halkymyzyň bagtyýar durmuşy üçin beýik işler durmuşa geçirilýär. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen ata Watanymyz ähli babatda üstünliklere eýe boldy. Gahryman Arkadagymyzyň “Döwlet adam üçindir!” diýen baş ýörelgesi türkmen halkyna bagtyýar durmuşy peşgeş berdi.
Oba hojalyk pudagynyň ösdürilmegi — azyk bolçulygynyň kepili
Gadymy we baý ekerançylyk medeniýetiniň ýurdy hökmünde Türkmenistanda häzirki wagtda topraga yhlasly çemeleşmek täze many-mazmuna eýe bolýar. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan oba hojalyk pudagynda başy başlanyp, häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýän giň gerimli özgertmeler öz oňyn netijelerini berýär.
Gurban baýramy – hoşmeýillilik we ýagşylyk baýramy
Şan-şöhraty äleme meşhur bolan gadymy hem müdimi türkmen halkynyň hoşniýetlilik, ynsanperwerlik, sahawatlylyk ýaly guýmagursak asylly ýörelgelerinden ugur alyp, merdana ata-babalarymyzyň asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alyp gaýdýan özboluşly ruhy-ahlak gymmatlyklaryny aýawly saklamak, milli däp-dessurlarymyzy yzygiderli ösdürmek, raýatlarymyzyň bagtyýar durmuşda ömür sürmegini has-da ýokary derejelere çykarmak eziz Arkadagymyzyň döwlet syýasatynyň baş ugrudyr.
GURBAN BAÝRAMY - MUKADDES BAÝRAM
Berkarar döwletiň eýýamynyň Galkynyşy döwründe eziz Diýarymyzda ata-babalarymyzdan miras galan milli toýdur baýramlarymyz şatlyk-şowhuna beslenilip, giňden bellenilip geçilýär. Şol baýramlardan biri bolan Gurban baýramy adamzadyň sagdyn we tämiz ruhy-ahlak gözelliklerini, ynsanperwerlik ýörelgelerini dabaralandyrýan, ýüreklere şatlyk paýlaýan mukaddes baýramdyr. Mübärek Gurban baýramy bagtyýar halkymyzyň abadan, bagtyýar durmuşda ýaşaýandygyny alamatlandyrýar.
Özgerişiň we gözelligiň paýtagty
Milli senenamasynda 25-nji maý Aşgabat şäheriniň güni hökmünde dabaraly bellenilýär. Munuň özi halkymyzyň mermer paýtagtyna goýýan sylag-sarpasynyň, sap söýgüsiniň nyşanydyr. «Aşgabatda dünýä ülňülerine laýyk gelýän täze mekdep, çagalar bagy gurulýar» ýa-da «Ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary açylýar» diýen ýaly ýakymly hoş habarlar paýtagtymyzyň yzygiderli ösüşlere beslenýändiginiň aýdyň beýanydyr. H
HORMATLY PREZIDENTIMIZ SERDAR BERDIMUHAMEDOW:
– Häzirki döwürde Garaşsyz Türkmenistan öz ösüşiniň täze tapgyryna gadam basdy. Bu döwür «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýlip atlandyryldy. Ösüşiň şu täze döwründe biz öz öňümizde has belent maksatlary goýduk.