Berkarar döwletimizde yglan edilen 2024-nji ýylda – «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda ýurdumyzda bilim syýasaty halkymyzyň ruhy durmuşynyň kämilleşmegine, ýaş nesliň hemmetaraplaýyn sagdyn kemala getirilmegine gönükdirilip, ol döwletimizi ösdürmegiň berk hukuk binýatly, kuwwatly hereketlendiriji güýjüne öwrülýär.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe hormatly Prezidentimiziň tagallasy bilen milli ýörelgelere we dünýäniň ösen tejribesine laýyklykda, ýurdumyzyň bilim ulgamynyň kanunçylyk binýadynyň berkidilmegine bilimi ösdürmegiň esasy şertleriniň biri hökmünde uly üns berilýär. Rejelenen görnüşde kabul edilen «Bilim hakynda» Türkmenistanyň Kanuny ýurdumyzda bilim ulgamynyň işiniň guralyşyny, bilim babatdaky gatnaşyklaryň hukuk esaslaryny düzgünleşdirýär. Şeýle-de bilim işini dolandyrmagyň guramaçylyk esaslaryny we döwlet bilim syýasatynyň ýörelgelerini, bu ulgamyň maksatlaryny, ýerine ýetirýän wezipelerini kesgitleýär.

Arkadagly Serdarymyz ýurt başyna geçen ilkinji gününden, beýleki pudaklar bilen bir hatarda, bilim ulgamyny ösdürmäge aýratyn ähmiýet berip, düýpli özgertmeleri amala aşyrdy. Türkmenistanda bilim ulgamyny kämilleşdirmäge bagyşlanan kanunçylyk namalary işlenilip düzüldi we kabul edildi. Şeýle resminamalar milli bilim ulgamynyň hukuk binýadyny has-da berkitdi. Kabul edilen resminamalara laýyklykda, doly orta bilim berýän mekdepleriň mugallymlarynyň hepdelik, ýokary okuw mekdepleriniň professor-mugallymlarynyň ýyllyk iş ýükleri azaldyldy, iş haklary köpeldildi. Ýurdumyzda okuw möhletiniň dowamlylygy halkara ülňülerine laýyklykda kadalaşdyryldy, mekdebe çenli bilim edaralarynyň, orta we ýokary okuw mekdepleriniň okuw maksatnamalary täzeden taýýarlanyldy. Şeýlelikde, düýpli özgertmeleriň barşynda mekdebe çenli çagalar edaralaryndan başlap, mugallymlaryň netijeli işlemeklerine, bilimiň ähli derejelerinde okatmagyň we terbiýelemegiň usulyýet ulgamynyň kämilleşdirilmegine giň ýol açyldy.

«Bilim hakynda» Türkmenistanyň Kanuny özünden öňki kabul edilen Kanuna üýtgetmeleriň girizilmegi bilen rejelenildi. Bilim almak Türkmenistanyň raýatlarynyň konstitusion hukugydyr. Çünki bilim bolsa jemgyýetiň durmuş-ykdysady we medeni-ruhy taýdan kämilliginiň esasy şerti bolup, onuň üstünlikli ösüşine itergi berýär. Kanunda bilim edaralaryny esaslandyrmagyň, döretmegiň we olaryň işini ýöretmegiň düzgünleri bellenilýär. Hususan-da, döwrebap talaplara laýyklykda, bilimiň gurluşynda, mazmunynda, dolandyrylyşynda, iş ýöredilişinde täzelikler babatdaky kadalar Kanunyň rejelenen görnüşinde beýan edilendir.

«Bilim hakynda» Türkmenistanyň Kanunynda eýeçiligiň görnüşine garamazdan, Türkmenistanyň bilim edaralarynyň ähli kysymlarynda türkmen diliniň döwlet dili hökmünde okatmagyň we terbiýelemegiň esasy dilidigi bellenilendir. Türkmenistanda okuw işi, ilkinji nobatda, türkmen dilinde alnyp barylýar. Bilimi amala aşyrmagyň gurluşyndan, dolandyrylyşyndan we maksadyndan ugur alnyp okatmagyň esasy dilinden başga-da, daşary ýurt dillerinden biri ulanylyp bilner.

Bilim ösü­şiň, ýaş­lar bol­sa gel­je­gi­mi­ziň bin­ýa­dy­dyr. Hut şo­ňa gö­rä-de, hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň baş­tu­tan­ly­gyn­da ýaş ne­sil ba­ra­da­ky ala­da döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň ile­ri tu­tul­ýan ugur­la­ry­nyň bi­ri hök­mün­de kes­git­le­ndi. Ýaş­la­ryň döw­re­bap bi­lim­ler­den ha­bar­ly, wa­tan­sö­ýü­ji, be­den we ru­hy taý­dan sag­dyn bo­lup ýe­tiş­me­kleri, jem­gy­ýet­de my­na­syp orun eýe­le­me­kleri, saý­lap alan hü­nä­rleri bo­ýun­ça kä­mil­leş­me­kleri üçin uly ala­da­lar edil­ýär.

Ýurdumyzda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow baştutanlygynda durmuşa geçirilýän ylym-bilim özgertmeleri netijesinde, täze-täze okuw mekdepleri gurup ulanylmaga berilýär. Okuw meýilnamalaryna we maksatnamalaryna döwrüň talaplaryna laýyklykda üýtgetmeler girizilýär.

Hakykatda, munuň özi bilim ulgamyny dolandyrmagyň, onuň jemgyýete peýdaly bolmagynyň  we durmuşa hyzmat etmeginiň talabalaýyk ýola goýulmagydyr. Jemgyýetiň ruhy medeniýetiniň esasyny düzýän bilimiň hilini ýokarlandyrmak işini maksadalaýyk guramakda onuň maddy-enjamlaýyn binýadynyň döredilmegi häzirki zaman bilim syýasatynyň esasy ugrudyr.

Soňky birnäçe ýylyň dowamynda ýurdumyzda sanly bilim ulgamyny ornaşdyrmakda ep-esli işler edildi. Bilim bermek we bilim öwrenmek işinde sanly ulgamdan peýdalanmak bilim-terbiýeçilik işiniň has janly we häzirki zaman talaplaryna laýyk derejede gurulmagyna mümkinçilik berýär. Sanly ulgam bilim beriş ulgamynda oýlanylyp tapylan, işlenilip düzülen täze-täze usullary, tärleri netijeli peýdalanmaga, sapaklarda wagty tygşytlamaga we oňa derek bilim maglumatlaryny talybyň, okuwçynyň aňynyň kabul edijilik derejesine laýyklykda, mümkin boldugyça, artyk we çuňlaşdyryp bermäge şertleri döredýär.

Häzirki döwürde milli bilim ulgamyny kämilleşdirmek we döwrebaplaşdyrmak üçin döwlet tarapyndan goýberilýän serişdeleriň möçberi dünýä nusgalykdyr. Arkadagly Serdarymyzyň aladalary netijesinde bilim bermek işini dünýä ülňülerine laýyk getirmek ugrunda ägirt uly işler durmuşa geçirýär. Berilýän bilimiň halkara talaplaryna laýyk we milli ruhy galyplarymyz göz öňünde tutulyp berilmegi ýaşlaryň aňynda watansöýüjiligi, ata-baba dowam edip gelýän ruhy köklerimize sarpany terbiýelemäge ýardam berýär.

Bilim ulgamynyň döwrebap mazmuny ýaş nesil aň-düşünjesini häzirki zamanyň ösen talaplaryna laýyklykda kämileşmekdedir. Kämil nesil kemala getirmek bilim ulgamynyň öňünde durýan döwlet derejesindäki baş aladalaryň biridir.Sanly ykdysadyýeti ösdürmek baradaky wezipelerden ugur alnyp, ýurdumyzyň ýokary okuw mekdeplerinde maglumat-kommunikasiýa tehnologiýalary boýunça täze hünärleri girizmegi dowam etmek, has köp isleg bildirilýän hünär ugurlary, esasan- da, inžene-rtehnik we tehnologiýa ugurlary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegi dowam etdirmek boýunça işler hem türkmenistanly ýaşlara bagtly geljegiň garaşýandygyndan habar berýär. Ýurdumyzda bilim edaralarynyň işini kämilleşdirmek, bilim bermegiň ähli basgançaklaryny ýokary hilli elektron maglumatlar bilen üpjün etmek, sanly serişdeleri giňden peýdalanyp, bilim edaralarynda berilýän bilimiň mazmunyny baýlaşdyrmak, onuň hiliniň dünýä derejesine laýyk bolmagyny üpjün etmek maksady bilen, 2017-nji ýylyň 15-nji sentýabrynda Türkmenistanyň Prezidentiniň Karary esasynda «Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasy» kabul edildi. Şeýle hem ony durmuşa geçirmegiň Meýilnamasy tassyklanyldy. 2018-nji ýylda «Türkmenistanda 2019–2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasy» kabul edildi.

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyzda ýaşlar baradaky döwlet syýasatyny durmuşa geçirmekde-de toplumlaýyn işler alnyp barylýar. Ýüreklerinde Watana bolan çuňňur söýgüsi joş urýan türkmen ýaşlary özleri üçin edilýän hemişelik aladalara ak ýürekden alkyş aýdýarlar. Goý, bilim ulgamyny kämilleşdirmekde taýsyz tagallalar edýän türkmen halkynyň Milli Lideriniň hem-de Arkadag Prezidentimiziň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli beýik işleri mundan beýläk-de rowaçlyklara beslensin!

Güýçgeldi BEGMYRADOW,
Türkmenistanyň inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň Demir ýol ulaglary fakultetiniň Demir ýol gurluşygy ýol we ýol hojalygy hünäriniň 5-nji ýyl talyby.