Milli Liderimiz dünýä ýurtlarynyň özara sazlaşykly ösüşine ýardam etjek üstaşyr ulag düzümlerini emele getirmäge gönükdirilen halkara başlangyçlary öňe sürýär hem-de olaryň durmuşa geçirilmegine uly ähmiýet berýär. Milli Liderimiziň hut özüniň başlangyjy bilen gurluşygyna badalga berlen Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly hem munuň aýdyň subutnamasydyr. Ýokary tizlikli awtomobil ýoly Türkmenistanyň çäginden daşalýan ýükleriň möçberini ep-esli artdyrmaga we gatnawlary çaltlandyrmaga amatly şertleri döreder.

Bagtyýarlyk döwründe bu uly  taslamanyň durmuşa geçirilmegi ata-babalarymyzyň ýol, köpri gurmak ýaly sogap işleriniň dowamat-dowamdygynyň, ýurdumyzyň hemmetaraplaýyn ösüşleriniň aýdyň mysalydyr. Şoňa görä-de, ýurdumyzyň ulag ulgamynyň dünýä ulgamyna yzygiderli goşulmagy, Gündogar — Günbatar we Demirgazyk— Günorta ugurlarda halkalary baglanyşdyrýan üpjünçilik ulgamlarynyň has-da giňeldilmegi möhüm wezipeleriň hatarynda durýar. Hormatly Prezidentimiziň nygtaýşy ýaly, ýurdumyzda döwletleri we halklary baglanyşdyrýan ulag-kommunikasiýa ulgamynyň «altyn halkasyny» döretmäge gönükdirilen döwrebap inženerçilik desgalary, şol sanda awtomobil we demir ýollary, köprüler, howa menzilleri yzygiderli gurlup, ulanmaga berilýär. Ulag pudagy dünýäde ählumumylaşmak hadysasynyň ýüze çykmagyny şertlendiren ýagdaýlaryň biri bolup, ösüşiň häzirki tapgyrynda sebitleri we yklymlary birleşdiriji güýje öwrüldi. Ýurdumyzyň iň döwrebap üstaşyr ulag düzümini hem-de aragatnaşykdyr telekommunikasiýalar ulgamyny çalt kemala getirmek babatda, şeýle hem Beýik Ýüpek ýoluny gaýtadan dikeltmek boýunça soňky ýyllarda ädýän ädimleri diňe bir milli ykdysadyýetimiziň ösüşine däl, eýsem, sebitiň ösüşine-de kuwwatly itergi berdi.

Ýokary tizlikli awtomobil ýoly  Türkmenistanyň çäginden daşalýan ýükleriň möçberini ep-esli artdyrmaga we gatnawlary çaltlandyrmaga amatly şertleri döreder. Şunuň bilen baglylykda, goňşy Özbegistan bilen ulag ulgamyndaky gatnaşyklary ösdürmekde uly mümkinçilikler açylýar. Ýurdumyzyň gündogar sebitini onuň merkezi bilen baglanyşdyrýan ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň Aşgabat — Türkmenbaşy awtobanyna sepleşmegi ýük awtoulaglaryna Türkmenbaşynyň Halkara deňiz portuna we şol ýerden deňiz ýoly arkaly Kawkaza, Ýewropa, Russiýanyň günorta sebitine, Eýranyň demirgazygyna, Pars hem-de Oman aýlaglaryna çykmaga mümkinçilik döreder.

Halkara derejeli bu ýol 6 sany hereket zolagyndan ybarat bolup, tehniki taýdan dünýä ölçeglerine doly laýyk gelýär. Täze ýoluň ugrunda ýolagçylardyr sürüjiler üçin ähli amatly şertler döredilip, söwda merkezleridir naharhanalar we myhmanhanalar, inženerçilikdesgalary binalar ýerleşdirildi.Ýoluň ugrunda döwrebap elektron töleg terminallary, wideogözegçilik enjamlary, tizlik ölçeýjiler, aragatnaşyk nokatlary, Gün batareýaly yşyklandyryş sütünleri oturdyldy.

 Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe telekeçiligiň ösüş depgini,onuň wekilleriniň ýerine ýetiren işleriniň,şol sanda gurluşyk işleriniň gerimi örän täsirgaldyrýar. Diýarymyzyň gurluşykçylarynyň ýokary hünär ussatlygy, takyk guramaçylyk ukyplary diňe ýurdumyzda däl,eýsem,onuň çäklerinden alyslarda hem köpden bäri bellidir.Iri we örän jogapkärli taslamalar hususy kärhanalaraynanylýar. Şol taslamalaryň hatarynda ýokary tizlikli, uzynlygy 600 kilometre golaý bolan Aşgabat – Türkmenabat awtobanyň  gurluşygydyr.

Türkmen halky üçin ýol, köpri gurmak gadymy döwürden bäri sogaply iş hasaplanyp gelipdir. Halkymyzyň keramatly saýan zatlarynyň biri – ýol. Uzak ýola düşene ýa-da bir maksada berlip, haýyr işi ýüregine düwene ak ýol arzuw edilýär. Ýol – ulus-iliň ýöreýän ýeri. Il ýörän ýol mukaddesdir. Taryhyň jümmüşinde kerwen ýollary biziň topraklarymyzyň üstünden geçip gidipdir. Ähli ýollaryň çatrygy – biziň Watanymyzdyr. Bu ýollar beýik-beýik medeniýetleriň döremegine getirdi. Gündogaryň ruhy-medeni galkynyşlary hem, Günbataryň maddy-medeni ösüş taryhy hem şu ýollar bilen baglanyşykly. Bu ýollar adamzadyň täze asyrynda has täze röwüşe we ýene-de öňküsi ýaly uly mana eýe bolýar. Häzirki döwürde döwlet Baştutanymyzyň alyp barýan syýasatynyň esasynda amala aşyrylýan sogaply işler uly depginler bilen dowam edýär. Ýurdumyzda ýolgurluşyk infrastrukturasyny kämilleşdirmek boýunça ägirt uly işler amala aşyrylýar. Şäherleriň we obalaryň önümçilik kuwwatlyklary ösmegi bilen ýurdumyzda ýollar ulag düzüminiň aýrylmaz bölegine öwrüldi. Munuň şeýledigine ýurdumyzyň çäklerinde sebitiň ýol ulag ulgamyny ösdürmek maksady bilen gurulan we gurluşygy alnyp barylýan awtomobil ýollarynyň müňlerçe kilometri aýdyň şaýatlyk edýär.

Geljekki ýoluň ilkinji onlarça kilometrlerinde geologik we topografik barlaglar geçirildi. «Türkmen Awtoban» ÝGPJ-niň potratçylary alymlar, taslamaçylar, Türkmenistanyň pudaklaýyn institutlarynyň we döwlet kärhanalarynyň hünärmenleri bilen hyzmatdaşlykda inženerçilik desgalaryň ýerleşýan ýerleriniň umumy çyzgysyny we ýoluň tehniki aýratynlyklaryny işläp taýýarladylar. Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýoly bir ugurda üç ulag üçin hereket zolagy we bir ätiýaçlyk zolagy bolup, garşylyklaýyn ugurda hem şu zolaklar bolup, ýoluň umumy ini 34,5 metre barabar bolar. Ýol hereketiniň aýry ugurlarynyň arasyny bölýän howpsuzlyk zolagy hem göz öňünde tutulandyr.

Ýurdumyzyň içki ýol ulag ulgamynyň kämilleşdirilmegi bilen birlikde, halkara ulag geçelgeleriniň döredilmegi,olaryň üsti bilen ýolagçylary we ýükleri gatnatmagyň döwrebap ulgamyny gurnamaklyk Türkmenistan döwletimiziň dünýäniň ykdysady hojalygyna barha işjeň üçin amatly şertleri döreder. Şu maksat  bilen Türkmenistanyň Prezidentiniň 2019-njy ýylyň 11-nji ýanwarynda çykaran 1033 belgili Karary esasynda ýurdumyzyň çar tarapyna uzalýan möhüm we taryhy gurluşyklaryň biri bolan Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň gurluşygy başlandy. Halkara tejribesine laýyklykda, dünýä döwletleriniň ykdysadyýetiniň geljekki ösüşleriniň esasy özeni sebit we halkara derejesinde deňiz-derýa, awtomobil, demirýol we howa ulaglarynyň her biriniň mümkinçiliklerinden ýerlikli peýdalanmaga şertleri döredýän sazlaşykly ulag ulgamynyň  emele gelmegidir.

Milli Liderimiz halkara üstaşyr üçin amatly geçelgeleri döretmek bilen, şolara baý serişde binýatly içki çäklerimizi birikdirmegi göz öňünde tutmagyň zerurdygyny belleýär. Ýurdumyzyň welaýatlarynyň iri senagat merkezlerini gurşap alýan we gatnawyň ýerüsti, howa we suw ýollarynyň iň bir amatly guralyşyny göz öňünde tutýan multimodal logistika ulgamy döretmek bu işe gönükdirilendir. Türkmenbaşy şäheriniň halkara deňiz porty ýük daşamakda sarp edilýän wagty hem-de aralygy gysgaltmaga has amatly mümkingilikleri döredýän deňiz portunyň taslamasynda Günorta we Gündogar ugurlardaky Hytaý, Hindistan, Pakistan, Aziýa-Ýuwaş umman sebitiniň ykdysady merkezlerine çykmak arkaly ulag düzümini giňeltmek we ulag-logistiki ulgamyny döretmek göz öňünde tutulýar.

Aşgabat — Türkmenabat ýokary tizlikli awtomobil ýolunyň ugrunda demir ýoluň, derýanyň, awtomobil ýollaryň, sil akabalarynyň, zeý suwly kanallaryň üstünden geçýän birnäçe köprüler we desgalar gurlar. Bulardan başga-da, pyýada ýolagçylar üçin ýerasty geçelgeler, jandarlar üçin ýörite geçelge ýollary hem gurlar. Ýoluň ugrunda tehniki hyzmatlar üçin awtomobil hyzmat merkezleri, ýangyç guýulýan beketler, ulanyş gullugynyň binalary, kempingler, naharlanyş nokatlary, ulaglar üçin duralgalar, giriş-çykyş nokatlary, töleg merkezleri aragatnaşyk ulgamynyň binalary hem gurlar.

Türkmenistanyň ulag strategiýasy uzak möhletli häsiýete eýedir. Sebäbi ýurdumyzyň çäklerinde ysnyşykly halkara ykdysady hyzmatdaşlygy ösdürmek işine hyzmat etmäge niýetlenen sebit we dünýä ähmiýetli iri ulag çatryklaryny döretmek üçin döwletimiziň geografik taýdan amatlyklaryny we logistik mümkinçiliklerini doly peýdalanmak zerurdyr.Munyň özi eziz Watanmyzy mundan beýläkde hemmetaraplaýyn ösdürmäge, işewür we maýa goýum işjeňligine, döwlet dolandyrylşynyň öňdebaryjy usullarynyň ornaşdyrylmagyna, täze iş orunlarynyň döredilmegine, halkymyzyň abadançylygyny yzygiderli ýokarlandyrmaga ýardam eder.

Täze ýokary tizlikli ýoluň degişli böleginde Aşgabat — Kaka, Aşgabat —Duşak we Aşgabat — Tejen şäherara ugurlary boýunça awtobus gatnawlaryny hem-de ýurdumyzyň üstaşyr ulag geçelgeleriniň mümkinçiliklerini göz öňünde tutup, Türkmenbaşy — Artyk, Türkmenbaşy — Sarahs, Türkmenbaşy — Ymamnazar, Türkmenbaşy — Farap we beýleki birnäçe ugurlarda üstaşyr ýükleri daşaýan awtoulag serişdeleriniň gatnawyny ýola goýmak meýilleşdirilýär.

Ýokary tizlikli awtomobil ýoly logistik hyzmatlaryň hilini ýokarlandyrmaga, halkara üstaşyr-ulag düzümlerini giňeltmäge we daşary söwda dolanşygyny artdyrmaga ýardam eder. Munuň özi milli awtoulag birleşmeleriniň we guramalarynyň bähbitlerini birleşdirýän Halkara awtomobil ulaglary birleşigi, “Ýewropa-Kawkaz-Aziýa” ulag geçelgesini gurmak boýunça Ýewropa Bileleşigi bilen hyzmatdaş ýurtlaryň arasyndaky Halkara hyzmatdaşlyk maksatnamasy bolan TRASEKA hem-de bütin dünýä boýunça ýük daşamak bilen meşgullanýan logistika guramasy bilen hyzmatdaşlygy ýola goýmaga degişlidir. Bularyň ählisi esasan transmilli ulag geçelgesiniň üpjün edilmegi bilen baglylykda aýratyn möhümdir.

Şeýlelikde, munuň özi Türkmenistanyň netijeli ulag diplomatiýasynyň dünýä derejesinde ähmiýetlidiginiň nobatdaky subutnamasyna öwrüldi. Şol diplomatiýa rowaçlygy gazanmakda hem-de bu ugurda tagallalary birleşdirmek üçin ählumumy şertleri döretmekde özara ýakyn, durnukly ulag ulgamlarynyň möhümdigi barada hormatly Prezidentimiziň ösüşlere beslenen maksatlaryny özünde jemleýär.

Arkadag Prezidentimiziň parasatly we öňdengörüjilikli ýolbaşçylygynda Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe gazanylýan  beýik ösüşler döredijilik mümkinçiligini artdyrýar, aň-bilim derejesini ýokarlandyrýar, hünäri kämilleşdirmäge, halal zähmet çekmäge, ukyp-zehini ýüze çykarmaga höwesi we islegi güýçlendirýär. Watanymyzyň abraý-mertebesiniň hem-de ösüşlerimiziň beýgelmeginiň hatyrasyna yhlasly okamak, joşgunly zähmet çekmek her bir raýat üçin mukaddes borçdur we belent derejedir. Halkymyzyň eşretli ýaşaýyş-durmuşy ugrunda taýsyz aladalary edip, täze üstünliklere alyp barýan hormatly Prezidentimiziň jany sag, ömri uzak, il-ýurt bähbitli, dünýä ähmiýetli işleri rowaç bolsun!

Möwlam HAÝTGULYÝEW,
Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmenawtoulaglary» agentliginiň   “Lebapawtoulag” önümçilik birleşiginiň hünärmeni.