C witamini hakda pikir edenimizde, apelsin we mandarin ýaly sitrus miweleriniň hemmesi derrew ýadymyza düşýär. Bular şübhesiz peýdaly miweler, ýöne sanawymyzdaky her önümde C witamini bar.

Siz geň galýarsyňyzmy? Mundan başga-da, olar siziň gaty tanyş önümleriňiz. Askorbin kislotasy hemmämize mälim. Iň meşhur saglyk witamini. Milli saglyk institutlarynyň habaryna görä, C witamini öýjükleri hapalanmak we UM şöhleleri ýaly gün şöhlelerinden goramaga kömek edýär. Şeýle hem ýaranyň bejergisine we demiriň siňdirilmegine kömek edýär, çişmegi azaldýar we bedende immunitet işjeňligine gatnaşýar. Şeýle hem gara tegmilleri aýyrmak we derini aklamak arkaly gözelligimiziň üstünde işleýär.

Ýetmezçilik alamatlary. Ösen ýurtlarda C witaminiň ýetmezçiligi seýrek bolýar, ýöne C witaminiň ýetmezçiligi bir aý ýa-da has köp günüň dowamynda günde 10 mg-dan az iýmitlenmek bilen bolup biler. C witamini ýetmezçiliginiň iň köp ýaýran alamatlary: Singa keseli (C witamini ýetmezçiligi sebäpli döreýän kesel) .Gan damarlarynyň ýarylmagy sebäpli gan akma we gögermek. Deride tegmiller. Düwürtikler ýa-da gan akmalar, diş ýitgileri.

Witaminlere baý önümlerden biri ýertudana. Bu miwede her birinde aýratynlykda 85 mg C witamini bar, şeýle hem düzüminde marganes bar, bu ganyň şekeriniň durnukly bolmagyna kömek edýär. Gözlegiň netijesine görä, diňe pestisidler bilen ösdürilip ýetişdirilýändigi üçin diňe synagdan geçen, täze saýlanan miweleri kabul etmek möhümdir.

Ananas. Täze, tropiki, şireli ananasda 79 mg C witamini bar. Beýleki miwelerden tapawutlylykda, düzüminde beloklaryň siňmegine kömek edýän bromelain fermenti hem bar.. Şeýle hem, bu miwe sagdyn gözleri saklamaga kömek edýän antioksidant zeaksantiniň ajaýyp çeşmesidir. Bu miwäni ýylyň islendik wagtynda täze tapmak kyn, ýöne doňdurylan hem peýdaly.

Brýussel kelemi. Bu kelem 75 mg rak keseline garşy ýokumly maddalary hem öz içine alýar. Mundan başga-da, önüm dogry iýmitlenmek üçin amatlydyr. Ondan ajaýyp salatlar we gapdal naharlar ýasap bilersiňiz.

Kiwi. Bu miwäni köplenç "Haýsy önümlerde iň köp C witamini bar?" sanawynda tapyp bilersiňiz. Diňe iki kiwiniň gündelik dozasy 128 mg C witamininiň çeşmesi bolup bilýär.Kiwi has çalt uklamaga we ukyňyzyň hilini ýokarlandyrmaga kömek edip biljekdigini görkezýär. Bu täsirli tarapy bolsa ukynyň başlanmagyny çaltlaşdyrmakda möhüm rol oýnaýan serotonin gormonynyň ýokary derejesi bilen baglanyşyklydyr.

Bolgar burç. Bolgar burç, ýaşyl, sary, gyzyl we mämişi - bularyň hemmesinde apelsine garanyňda C witamini köp. Ýaşyl burçda 95 mg askorbin kislotasy, sary burçda 341 mg askorbin kislotasy bar.

Şetdaly. Orta ölçegli şetdaly 138 mg işjeň maddany öz içine alýar.

Papaýa. Papaýa, tropiki kärdeşleri, mango we ananas ýaly, C witamini boýunça öňdebaryjydyr. Bir ownuk miwede 95 mg C witamini bar. Şeýle hem düzüminde çişmegi azaldýan papain we himopapain fermentleri bar.

Brokkoli. Dogralan çig brokkoliniň bir böleginde takmynan 81 mg C witamini, süňk saglygy we dogry gan ýygnamagy üçin möhüm bolan K witamini bar. Şonuň üçin bu önüm bilen entek tanyş däl bolsaňyz, bu brokkoli bilen iýmitlenişiňizi diwersifikasiýa etmegiň wagty geldi.

Pomidor şiresi. Bu reňkli içginiň bir stakanynda 170 mg askorbin kislotasy, şeýle hem A witaminiň gündelik bahasynyň 21 göterimi we kaliýiň gündelik bahasynyň 15 göterimi bar.

Gülkelem. Bu köptaraply gök önüm witaminlere baý önümdir.Bu kelemde takmynan 283,4 milligram C witamini saklanýar. Şol bir wagtyň özünde kelemde ýag we holesterin ýok, diňe az mukdarda natriý bardyr.

Taýýarlan Deňiz DÄDEKOW,
Türkmenistanyň Inžener-tehniki we ulag kommunikasiýalary institutynyň Ulaglar fakultetiniň Awtomobil ulaglarynyň gatnawlaryny guramak we dolandyrmak hünäriniň 2-nji ýyl talyby.