Her bir yn­sa­nyň iň uly is­le­gi sag­dyn ýa­şa­mak­dyr. Soň­ky ýyl­lar­da sag­dyn dur­mu­şy nä­dip üp­jün edip bol­jak­dy­gy we adam öm­rü­ni nä­dip uzalt­ma­ly­dy­gy ba­ra­da köp göz­leg iş­le­ri ge­çi­ril­di. Şon­da dog­ry iý­mitlen­me­giň, zy­ýan­ly iý­mit­ler­den daş­da dur­ma­gyň, sport bi­len yzy­gi­der­li meş­gul­lan­ma­gyň äh­mi­ýe­ti­niň ulu­dy­gy ýü­ze çy­ka­ryl­dy.

Bu en­dik­ler kese­liň dö­re­me­gi­niň öňü­ni al­ýar we uzak ýa­şa­ma­ga şert dö­red­ýär. Sagdyn iý­mit­len­mek­den baş­ga-da, wi­ta­min­ler we an­ti­ok­si­dant­lar hem sagly­gy­my­zy ber­kit­mek­de mö­hüm orun tut­ýar. Olar be­de­ni­miz üçin ze­rur bo­lur dur­ýar.

Be­de­ni­mi­ze ze­rur bo­lan köp gör­nüş­li wi­ta­minler bar. Olar­dan A, B1, B2, B3, B6, B12, C, D, E, K wi­ta­min­le­ri­ni ag­za­mak bolar. Ola­ryň her bi­ri­niň sagly­gy­my­za peý­da­sy örän ulu­dyr. Ag­za­lan wi­ta­minle­riň kä­bi­ri­niň hä­si­ýet­le­ri bara­da du­rup geç­sek, B1 wi­ta­mi­ni ba­gyr­da we ýu­murt­ga­da bol­ýar. Onuň ýet­mez­çi­li­gi myş­sa ke­sel­leri­ne se­bäp bol­ýar.

B2 wi­ta­mi­ni ba­gyr­da, et­de we dä­ne önüm­le­rin­de bol­ýar, ýetmez­çi­li­gi ga­naz­ly­ga we de­ri­niň bo­zul­ma­gy­na se­bäp bol­ýar. B3 wi­ta­mi­ni ba­lyk­lar­da, et­de we hoz­da bol­ýar. Onuň ýet­mez­çi­li­gi nerw bo­zul­ma­la­ry­na we de­ri ke­sel­le­ri­ne ge­tir­ýär. B5 wi­ta­mi­ni ýu­murt­ga­da, gök önüm­ler­de bol­mak bi­len, bu wi­ta­min ýet­mez­çi­lik eden­de myş­sa­da nä­saz­lyk­lar, ga­har­jaň­lyk ýü­ze çyk­ýar.

B6 wi­ta­mi­ni gök önüm­ler­de, dä­ne­ler­de we et önüm­le­rin­de bol­ýar. Onuň ýet­mez­çi­li­gin­de yn­san be­de­nin­de ga­naz­lyk we ener­gi­ýa­nyň pesel­me­gi ýa­ly nä­saz­lyk­lar bo­lup bil­ýär. Ba­gyr­da we gy­zyl et­de bol­ýan B12 wi­ta­mi­ni­niň ýet­mez­çi­li­gin­de ga­naz­lyk we ener­gi­ýa­nyň ýit­me­gi dö­ re­ýär. C wi­ta­mi­ni li­mon­da, apel­sin­de, man­da­rin­de, gök önüm­ler­de we ýe­ral­ma­da bol­ýar. Ol de­ri­niň hi­li­ne we de­ri­niň go­wu­laş­ma­gy­na oňyn tä­sir ed­ýär. D wi­ta­mi­ni bol­sa, ba­lyk we süýt önüm­le­rin­de bol­mak bi­len, onuň ýet­mez­çi­lik eden ýag­da­ýyn­da süňk­le­riň bo­zul­ma­gy ýü­ze çyk­ýar.

Ýurdumyzy sagdynlygyň hem ruhubelentligiň, ylym-bilimiň mekanyna öwren Gahryman Arkadagymyzyň, hormatly Prezidentimiziň janlary sag, ömürleri uzak bolsun!

Amanmyrat GOÇMYRADOW,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Patologik anatomiýa kafedrasynyň mugallymy.