Edep-terbiýу maşgalada uly orun eýeleýär. Edep-terbiýe barada söz açylanda, Milli Liderimiziň “Ömrümiň manysy”, “Ömrümiň manysynyň dowamaty” atly kitaplary ýadyňa düşýär. Sebäbi terbiýe dowamat dowam bolup nesillere geçýän gymmatlyklaryň iň esasylarynyň biridir. Terbiýe bilen bagly söhbet bolsa, mugallym we ene-ata hakyndaky pikirlere atarýar.

Ilkinji terbiýe – enäniň hüwdüsi. Sebäbi çaga gundagly wagtyndan başlap enesiniñ mähremligi bilen terbiýelenýär. Her bir ene-atanyň uly arzuwy ogul-gyzlarynyň terbiýe bilen birlikde bilim almaklary, sowatlt-düşünjeli adamlar bolup ýetişmegi bilen baglanyşykly aladalarda jemlenýär. Şol süýji aladalaryň, esasy mazmunynda mugallym hakyndaky ýakymly söhbetler hem bardyr. Kim nirede bolsa-da, mugallymlary hakyndaky ýatlama oňa ganat berýär. Adamy çagalyk we ýetginjeklik, ýaşlyk ýyllaryna alyp gidýär. Mugallym diňe bir bilim berýän ynsan däl, eýsem ýakyn maslahatçy, dogry ýola ugrukdyrýan, maksatlaryň amala aşmagyna doldaw berýän adam. Şeýle mugallymlaryň biri hakynda Tejen sebitlerinde mekdepde okanlaryň köpüsinden eşitmek maňa miýesser edipdi. “Meni Dowly mugallym okadypdy” diýip, geçen asyryň soňky çärýek uçurlarynda onuň bilim berýän mekdebinde okanlar süýjüdip gürrüň bermäge başlaýarlar. Soň gyzyklanyp görsem, Dowly mugallym 1929-njy ýylda Bäherden etrabynyñ Sünçe obasynda dünýä inip, maşgalasy bilen Tejen sebitlerine olar göçüp gaýdypdyrlar. “Tejeniň suwy özüne çekendir-dä” diýip onuň özi bu barada gürrüň berýär eken.

Häzirki Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň türkmen dili edebiýaty bölüminde bilim alyp, geçen asyryň ellinji ýyllarynda mugallymçylyk kärinde işe başlapdyr. Şol ýyllardan hem onuň terbiýe we ylym-bilim hakyndaky makalalary ýerli we merkezi neşirlerde yzygiderli çykarylyp başlanýar. Tejribeli mugallymyň ,,Mekdep we maşgala'', ,,Ikisiniňem borjy'', ,,Mekdep durmuşyndan’’, ,,Bilimlilik güçlülikdir'', ,, Gyzykly okuw'' diýen makalalarynda onuň terbiýeçilik işi barasyndakly raýatlyk garaýyşlary aýratyn öňe çykdy. Onuň her sözünden okuwçylarynyň durmuşyny we geljegini öz zähmetinde görýändigi duýulýar. ,,Çyn dostluk’’atly makalasynda ,,Dost kyn günüňde bellidir’’ diýen nakyl bilen ugurdaş many beýan edilip, onda birek-birege kömek bermek, sylag-hormatlylyk, agzybirlik ýaly birnäçe gowy häsiýetler ündelýär.  Mugallym  birnäçe makalalary bilen öňki neşir edilen ,,Oba durmuşy'' etrap gazetinde, ,,Mydam taýýar'', ,,Mugallymlar'' gazetlerinde geçen asyryň altmyşynjy, ýetmişinji ýyllarynda öz makalaalry bilen yzygiderli çykyş edipdir. Ol Tejen şäherindäki Garaja Burunow adyndaky 2-nji orta mekdepde ýarym asyrdan hem köp wagtlap türkmen dili we edebiýaty mugallymy, edep mugallymy, mekdep müdiriniň okuw we terbiýeçilik işleri boýunça mugallymy bolup işläpdir. Dowly mugallymyň şu aýdany bolsa, aýratyn ünsüňi özüne çekýär. Dowly aga täze eginbaş edinen çagany çalaja çümmükläp goýbermek edähetini hem olary pespäl bolmagy ündemek hökmünde düşündiripdir. Täze eginbaş edinip, birden özüne göwnüýetijilik döräýmesin diýip, ýatlatma hökmünde oýundan çümmüklenip goýberilipdir. 

Watanyny jan-tenden söýýän nesilleriň  ýetişip kemala gelmegi jemgyýetiň her bir agzasy üçin hem möhüm wezipedir. Şol wezipäni ýüregi bilen yhlalsy berjaý edýän adamlar iliň içinde ýagşylygyň ýaýylmagyna, göreldäniň alnyp göterilmegine sebäp bolýarlar. Dowly Ilhanow hem şeýle mugallymlaryň biri hökmünde işdeşleriniň, ondan bilim we terbiýe alan nesilleriň hakydasynda galdy. Onuň hakynda  ýatlamalar ile ýaýylyp, göreldäniň ýene bir nusgasy   özüne ömür edinýär. Onda-da, manyly, synmajak ömür...

Aýjemal SOLTOWOWA,
Türkmen döwlet medeniýet institutynyň “Medeniýeti öwreniş” hünäriniň talyby.