SANLY BILIM ULGAMY — DÖWRÜň ÖSÜŞI
05-11-24
Häzirki zaman ösen tehnologiýalar dünýäsinde sanly bilim ulgamyna geçmeklik döwrüň talaby bolup, jemgyýetiň ösüşi bilen baglanyşyklydyr. Bu tehnologiýalaryň örän çalt ösýän döwründe sanly bilim ulgamy maglumat alyşmakda, aragatnaşyk saklamakda birnäçe ýeňillikleri döredýär. Şeýlelikde, sanly ulgam arkaly ýokary hilli bilim almak usulyny ulanmaga giň mümkinçilikler döredilýär. Hormatly Prezidentimiziň parasatly we öňdengörüjilikli syýasaty netijesinde ýurdumyzda sanly bilim ulgamyna geçilmegine möhüm ähmiýet berilýär.
Döwrüň talabyna görä, raýatlaryň maglumat tehnologiýalaryny işjeň hem netijeli ulanyp bilmegini gazanmak esasy möhüm wezipeleriň biri bolup durýar. Ösen tehnologiýalar dünýäsinde sanly bilim ulgamy barha ösdürilýär. Ýurdumyzda okatmagyň öňdebaryjy usullaryny özünde jemleýän täze ugurly ýokary okuw mekdepleri açylýar, olarda täze hünärler okadylyp, ökde hünärmenler taýýarlanylýar. Sanly tehnologiýalaryň, ýokary tizlikli internet ulgamynyň ornaşdyrylmagy netijesinde ýurdumyzyň ýokary hem-de orta hünär okuw mekdepleriniň arasynda uzak aralykdan sapaklary guramakda alnyp barylýan işler hem özüniň aýdyň netijelerini görkezýär. Munuň mysaly hökmünde ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň arasynda teleköpri arkaly okuw tejribe sapaklary yzygiderli guralýar.
Sanly bilim ulgamy tehnologiýalar döwrüniň bilim ulgamynyň gurluşyndaky özboluşly aýratynlykdyr. Ýurdumyzda bilim ulgamynyň döwrebaplaşdyrylmagy arkaly sanly ulgamlardan, ösen tehnologiýalardan her bir raýatyň baş çykaryp bilmegini gazanmaga, dürli pudaklarda zähmet çekýän işgärleriň hünär taýýarlygyny ýokarlandyrmaga möhüm ähmiýet berilýär. Häzirki wagtda eziz Diýarymyzda bilim ulgamynyň işini döwrebap derejede guramakda, oňa innowasion tehnologiýalary ornaşdyrmak arkaly ýaşlara berilýän bilimiň hilini ýokarlandyrmakda dünýä tejribesinden ugur alnyp, sanly ulgama geçilýär.
Jemgyýetiň ruhy medeniýetiniň esasyny düzýän bilimiň hilini ýokarlandyrmak işini maksadalaýyk guramakda onuň maddy-enjamlaýyn binýadynyň döredilmegi bilim syýasatynyň esasy ugrudyr. Hünärmenleriň bilim derejesini ýokarlandyrmak işiniň mazmuny okatmagyň döwre laýyk täze usullaryny halkara tejribesiniň häzirki zaman gazananlary bilen utgaşdyryp işläp taýýarlamakdan, hünär bilimlerini, nazary we amaly işlerini usuly taýdan dogry guramak ussatlyklaryny artdyrmakdan, syýasy düşünjelerini baýlaşdyrmakdan, täze-täze hünärleri öwretmekden, ylmyň hem-de tehnikanyň dünýä ulgamynda iň soňky gazanan üstünliklerine daýanyp, olaryň dürli pudaklary babatda ýetilen ýokary sepgitler hakyndaky täzeçe düşünjeleri giňden almaklaryna bolan zerur islegleri kanagatlandyrmakdan ybaratdyr. Çünki häzirki döwrüň hünärmenleri öz hünäri boýunça bilimleri ele almak bilen birlikde, dünýä dillerini bilmeli, kompýuter tehnologiýalaryny öz hünärinde, işinde ulanmagy başarmaly. Şoňa görä-de, ýurdumyzda ýaş hünärmenlerde şeýle ukyp-başarnyklaryň kemala gelmegi üçin ähli şertler döredilýär.
Döwletimizde bilim ulgamyny kämilleşdirmek boýunça kabul edilýän kadalaşdyryjy hukuknamalar toplumlaýyn we yzygiderli häsiýete eýedigi bilen tapawutlanýar. Bu hukuknamalar ýurduň raýatlarynyň bilim almaga bolan konstitusion hukugyny üpjün etmek we goramak hem-de bilim ulgamynyň üznüksiz işlemegi we ösmegi üçin hukuk kepilliklerini döretmek ýaly esasy wezipeleri öz içine alýar. 2013-nji ýylyň 4-nji maýynda kabul edilen «Bilim hakynda» Türkmenistanyň kanuny ýaş nesli terbiýelemek we okatmak babatda ulgamlaýyn işiniň binýady bolup durýar.
Häzirki wagtda ýurdumyzda bilim berýän orta we ýokary okuw mekdepleriniň okuw-terbiýeçilik işlerine üns has-da güýçlendirilip, ol hil we mazmun taýdan düýpli özgerdilýär. Bilim ulgamynyň dürli basgançaklarynda bilim-terbiýeçilik işlerini alyp barmak babatda usuly täzelikler, dünýä usulyýet ylmynyň gazananlary giňden durmuşa ornaşdyrylýar. Döwrebap bilim-terbiýeçilik işleri ösen şahsyýeti kemala getirmekde öňde durýan wezipeleriň mazmunyna, ýörelgelerine we milli däp-dessurlarymyza laýyklykda guralýar.
«Türkmenistanyň Prezidentiniň ýurdumyzy 2019 — 2025-nji ýyllarda durmuş-ykdysady taýdan ösdürmegiň Maksatnamasynda» halkymyzyň ýaşaýyş-durmuş derejesini ýokarlandyrmakdaky köpugurly özgertmeleri amala aşyrmak göz öňünde tutulýar. Maksatnama laýyklykda ukyply çagalary we zehinli ýaşlary ýüze çykarmaga we goldamaga gönükdirilen çäreleri durmuşa geçirmek barada alnyp barylmaly işler meýilleşdirilýär.
Ýurdumyzda durmuşa geçirilýän bilim özgertmeleriniň netijeliligi artýar we milli bilim ulgamynyň düýpli gurluşy döwrebaplaşdyrylýar. Hormatly Prezidentimiziň Karary bilen «Türkmenistanda daşary ýurt dillerini okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasynyň» kabul edilmegi munuň aýdyň mysalydyr. Bu konsepsiýa laýyklykda, daşary ýurt dilleriniň okadylyşy barha ösdürilýär. Häzirki döwürde käbir mekdeplerde birnäçe daşary ýurt dilleriniň okadylmagy, çagalar baglarynda bolsa iňlis dilleriniň öwredilmeginiň girizilmegi has-da buýsandyryjydyr.
«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda döwletimizde sanly bilim ulgamynyň ösdürilmegi netijesinde durmuşa geçirilýän özgertmeler halkymyzyň kalbynda buýsanç duýgularyny döredýär. Halkymyzy şeýle belent derejelere ýetiren Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň janlary sag, ömürleri uzak bolsun, il-ýurt bähbitli beýik işleri mundan beýläk-de rowaçlyklara beslensin!
Öwez DURDYÝEW,
Beki Seýtäkow adyndaky Mugallymçylyk mekdebiniň mugallymy.
Türkmenistan bilen BAE-niň arasynda söwda dolanyşygy $1,3 milliarda ýetdi
2024-nji ýylyň birinji ýarymynda Türkmenistan bilen Birleşen Arap Emirlikleriniň arasyndaky söwda dolanyşygy 5,9 göterim ýokarlanyp, 1,3 milliard dollara ýetdi. Bu barada BAE-niň Türkmenistandaky ilçisi Ahmed Alhaý Al-Hameli BAE-niň Milli gününiň 53 ýyllygy mynasybetli geçirilen dabaranyň dowamynda mälim etdi. Bu barada Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentligi çarşenbe güni habar berdi.
“Alstom” Aşgabatda şahamçasyny açmaga gyzyklanma bildirýär
“Alstom Transport” halkara kompaniýasy Türkmenistanda şahamçasyny açmaga gyzyklanma bildirýär. Bu barada kompaniýanyň Türkmenistan, Özbegistan, Azerbaýjan we Gruziýa boýunça dolandyryjy direktory Elşan Zeýnalow çarşenbe güni Aşgabatda geçirilen “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş-2024” atly halkara forumda mälim etdi. Bu barada Türkmenistanyň resmi metbugaty habar berýär.
“SmartLog” Türkmenistandan ýükleri daşamak üçin konteýnerler toplumyny hödürleýär
“SmartLog” kompaniýasy Türkmenistandan goňşu ýurtlara, şol sanda Eýrana tiz konteýner otlululy düzümde daşaljak konteýner toplumyny döretmegi teklip edýär. Bu barada kompaniýanyň Buýurmalary ýerine ýetirmek merkeziniň direktory Ýuriý Suharkow “Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş – 2024” atly maslahatda belledi. Bu barada Türkmenistanyň resmi metbugaty habar berýär.
Azyk howpsuzlygynyň bähbidine halkara hyzmatdaşlyk
Düýn paýtagtymyzdaky “Ýyldyz” myhmanhanasynda “Howanyň üýtgemegi şertlerinde azyk howpsuzlygyny üpjün etmek boýunça hyzmatdaşlyk” atly halkara maslahat geçirildi. Utgaşykly görnüşde guralan foruma ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleriniň ýolbaşçylary, BMG-niň Azyk we oba hojalygy boýunça guramasynyň (FAO) Baş direktorynyň orunbasary, beýleki halkara guramalaryň, maliýe düzümleriniň wekilleri gatnaşdylar.
Logistikanyň geljegi: Serhedi geçmegiň ýeňilligi üçin elektron ulgamlar
Wadim Zaharenko, halkara awtoulag transporty birleşiginiň (IRU) ýolbaşçysy we Ýewraziýa boýunça Baş wekil, ITTC-2024 sergisi we halkara konferensiýasynda çykyş edip, togtamasyz ulag geçelgeleriniň ähmiýetini belledi, şol sanda NDP (harytlaryň dowamly hereketi) ulgamy gümrük işlerini tizleşdirip we ýönekeýleşdirip, işlerini ýeňilleşdirip biljekdigini nygtady.
HORMATLY PREZIDENTIMIZ SERDAR BERDIMUHAMEDOW:
– Häzirki döwürde Garaşsyz Türkmenistan öz ösüşiniň täze tapgyryna gadam basdy. Bu döwür «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýlip atlandyryldy. Ösüşiň şu täze döwründe biz öz öňümizde has belent maksatlary goýduk.