Geodeziýa - Ýeriň formasyny we ölçeglerini öwrenmekde, onuň üstündäki nokatlaryň biri-birine baglylykda ornuny kesgitlemekde, ýer üstüniň kartasyny, planyny we profilini düzmekde, şeýle hem inženerçilik işlerinde binalary proýektirlemekde ýerine ýetirilýän ölçegleri geçirmegiň nazaryýeti we amallary hakyndaky ylymdyr.

Geodeziýa grek sözi bolup, «geo-ýer, daizo-bölmek» diýmekdir. ― Geodeziýa‖ adalgasy bu ylmyň gadym zamanlarda adamzat jemgyýetiniň talaplary esasynda emele gelendigini görkezýär.

Ölçeglerde dürli görnüşli geodeziki gurallar ulanylýar. Geodeziki ölçeglerden peýdalanyp, islendik amaly ýa-da ylmy meseleleri çözmekde, alnan netijeler matematiki taýdan hasaplanylýar. Geçirilen hasaplamalara baglylykda ýeriň üstündäki nokatlaryň biri-birine görä ýagdaýy kesgitlenilýär. Geodeziki ölçegleri grafiki proýektirläp, ýer üstüniň kagyzda kiçeldilen şekilleri - topografiki plany, kartasy we berlen ugruň profili alynýar. Geodeziýa‖ ýer baradaky ylymlaryň biri bolup, ýer üstünde geçirilýän geodeziki ölçemeleriň netijesinde Ýeriň umumy şeklini we ölçeglerini kesgitlemek, ýer üstüni kartalaşdyrmak, halk hojalygyny zerur bolan geodeziki we kartografiki maglumatlar bilen üpjün etmek ýaly meseleler bilen meşgullanýar.

Geodeziýa ylmy geologiýa, fizika, matematika we beýleki ylymlar bilen çuňňur baglanyşyklydyr.

Häzirki zaman inžener-geodezist, inžener-astronom-geodezist haýsy hem bolsa belli bir görnçşli işi alyp bilýän, olar bilen işläp bilýän, egerde gerel bolsa olary sazlap bilýän hünärmen bolmalydyr.

Geodeziýa ylmynyň ösüş taryhy müň ýyllary öz içine alýar. Bu uly taryhy döwrüň dowamynda jemgiýetçilik gatnaşyklarynyň we beýleki ylymlaryň ösmegi netijesinde geodeziki işleriň tehnologiýasy hem häzirki zaman görnüşine eýe boldy-ýagny geodeziki işleriň ähli görnüşleri ýokary öndürijilikli doly awtomatlaşdyrylan görnüşe geçýär.

Aly Kerimow,
Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk institutynyň Ýol gurluşygy fakultetiniň 5-nji ýyl talyby.