Ýodlandyrylan çörek we çörek önümleriniň ähmiýeti
14-04-22
Ýod ýetmezçiligi keseli lukmançylyk we jemgyýetçilik meselesi bolup durýar. Olar esasan çagalar we ýetginjekler üçin howply, sebäbi akyl taýdan yza galmagyna we fiziki ösüşiniň haýal bolmagyna sebäp bolup biler. Ýod-adam bedeniniň köp ýerine ýetirýän işlerine, şol sanda ösmegine we işjeňliginiň berkemekligine bagly möhüm mikroelementdir.
Bedendäki ýoduň saklanylyşyny dikeltmegiň we yzygiderli saklamagyň ýeketäk usuly- gerekli mukdarda gündelik ýod kabul edilmegi bolup durýar. Ýoduň esasy çeşmesi iýmitdir. Häzirki wagta çenli ýod ýetmezçiligini doldurmagyň ýeketäk çeşmesi ýodlandyrylan duzdy. Şeýle-de bolsa, ýodlandyrylan duzuň birnäçe ýetmezçilikleri bar: saklanyş möhleti 3-6 aý (ýod duzda durnuksyz himiki birleşme görnüşinde bolýar we wagtyň geçmegi bilen ýitýär, kesgitlenen wagtdan soň ýodlandyrylan duz adaty duza öwrülýär); gyzgynlyk bilen işlenende ýagny önümi taýýarlananda 60 %-i ýitýär; artykmaç duz bedene zyýanly we käbir kesellerde duz düýbünden ýaramaz täsir edýär.
Çörek - gündelik ulanylýan iýmit önümleriniň biri. Şonuň üçin çöregiň düzümine peýdaly goşundylary goşulmagy adamyň saglygyna gowy täsir edýär. Adam ortaça bir günde 200-250 gr çörek iýýär. Önümiň 100 gramynda 46 mkg ýod saklaýan bugdaý unundan taýýarlanan çöregiň dürli görnüşleri işläp taýýarlandy.
Ýodlandyrylan çörek önümleri galkan şekilli mäziň keselini, ýürek-damar ulgamynyň kesellerini bejermekde we öňüni almakda, şeýle hem ýod ýetmezçiligi bolan ýerlerde ýaşaýan adamlar üçin maslahat berilýär.
Ýoduň köp mukdary deňiz otlarynyň tozyny goşmak arkaly alynýar. Ýodlandyrylan çörek önümleri taýýarlamak üçin (düzümnama boýunça 100 gr un üçin 1,5% duz) adaty nahar duzunyň ýerine ýodlandyrylan duz goşulýar. Bu uly ýaşly adamlar üçin gündelik kabul edilmeli mikroelementleriň 35%-i kanagatlandyrýar ýagny 150 gr çörekde 53 mkg ýod saklanýar. Eger-de uly ýaşly adamlar gündelik şeýle çöregi iýseler, onda ol gündelik ýoduň gerekli mukdaryny kabul edip biler.
Çörek önümleriniň hil görkezijilerine täsiri barada aýdylanda, kaliý ýodynyň gerekli mukdary goşulan çöregiň tagamyny üýtgetmeýär, onuň organoleptiki görkezijilerini gowulandyrýar. Ýodlandyrylan çörek önümleri önümdürmek üçin önümçiligi üýtgedip gurmak we artykmaç çykdajy gerek bolmaýar.
Serdar ATAÝEW,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň mugallymy.
Begli AMANDURDYÝEW,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň talyby.
Halk maslahaty — milli demokratiýanyň dabaralanmagy
Berkarar döwletimizde milli ýörelgelerimiz üstünlikli ösdürilýär, halkymyzyň bagtyýar durmuşy üçin beýik işler durmuşa geçirilýär. Gahryman Arkadagymyzyň, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň tagallalary bilen ata Watanymyz ähli babatda üstünliklere eýe boldy. Gahryman Arkadagymyzyň “Döwlet adam üçindir!” diýen baş ýörelgesi türkmen halkyna bagtyýar durmuşy peşgeş berdi.
Oba hojalyk pudagynyň ösdürilmegi — azyk bolçulygynyň kepili
Gadymy we baý ekerançylyk medeniýetiniň ýurdy hökmünde Türkmenistanda häzirki wagtda topraga yhlasly çemeleşmek täze many-mazmuna eýe bolýar. Gahryman Arkadagymyz tarapyndan oba hojalyk pudagynda başy başlanyp, häzirki wagtda hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedowyň baştutanlygynda üstünlikli dowam etdirilýän giň gerimli özgertmeler öz oňyn netijelerini berýär.
Gurban baýramy – hoşmeýillilik we ýagşylyk baýramy
Şan-şöhraty äleme meşhur bolan gadymy hem müdimi türkmen halkynyň hoşniýetlilik, ynsanperwerlik, sahawatlylyk ýaly guýmagursak asylly ýörelgelerinden ugur alyp, merdana ata-babalarymyzyň asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alyp gaýdýan özboluşly ruhy-ahlak gymmatlyklaryny aýawly saklamak, milli däp-dessurlarymyzy yzygiderli ösdürmek, raýatlarymyzyň bagtyýar durmuşda ömür sürmegini has-da ýokary derejelere çykarmak eziz Arkadagymyzyň döwlet syýasatynyň baş ugrudyr.
GURBAN BAÝRAMY - MUKADDES BAÝRAM
Berkarar döwletiň eýýamynyň Galkynyşy döwründe eziz Diýarymyzda ata-babalarymyzdan miras galan milli toýdur baýramlarymyz şatlyk-şowhuna beslenilip, giňden bellenilip geçilýär. Şol baýramlardan biri bolan Gurban baýramy adamzadyň sagdyn we tämiz ruhy-ahlak gözelliklerini, ynsanperwerlik ýörelgelerini dabaralandyrýan, ýüreklere şatlyk paýlaýan mukaddes baýramdyr. Mübärek Gurban baýramy bagtyýar halkymyzyň abadan, bagtyýar durmuşda ýaşaýandygyny alamatlandyrýar.
Özgerişiň we gözelligiň paýtagty
Milli senenamasynda 25-nji maý Aşgabat şäheriniň güni hökmünde dabaraly bellenilýär. Munuň özi halkymyzyň mermer paýtagtyna goýýan sylag-sarpasynyň, sap söýgüsiniň nyşanydyr. «Aşgabatda dünýä ülňülerine laýyk gelýän täze mekdep, çagalar bagy gurulýar» ýa-da «Ähli amatlyklary bolan ýaşaýyş jaýlary açylýar» diýen ýaly ýakymly hoş habarlar paýtagtymyzyň yzygiderli ösüşlere beslenýändiginiň aýdyň beýanydyr. H
HORMATLY PREZIDENTIMIZ SERDAR BERDIMUHAMEDOW:
– Häzirki döwürde Garaşsyz Türkmenistan öz ösüşiniň täze tapgyryna gadam basdy. Bu döwür «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýlip atlandyryldy. Ösüşiň şu täze döwründe biz öz öňümizde has belent maksatlary goýduk.